Παπαζώλης, Γεώργιος

(Σιάτιστα περ. 1725-26 – Πάρος; 1770;). Έλληνας στρατιωτικός και πατριώτης. Σπούδασε στα σχολεία της ιδιαίτερης πατρίδας του και ασχολήθηκε με το εμπόριο, μάλλον χωρίς επιτυχία, στην κεντρική Μακεδονία και αργότερα στη Ρωσία. Κατατάχτηκε στο ρωσικό στρατό (πυροβολικό) και κατόρθωσε σε σχετικά σύντομο διάστημα –χάρη και στη συμπαράσταση των Κεφαλονιτών συναδέλφων του Μαρίνου Χαρβούρη και Πέτρου Μελισσηνού– να συμπεριληφθεί στην προσωπική φρουρά της τσαρίνας Αικατερίνης B’. Το όνομά του είναι στενά συνδεμένο με την ελληνική επανάσταση του 1770 (Ορλωφικά). Στις αρχές του 1764 πήγε στη Βενετία και, ύστερα από απρόοπτες περιπέτειες, έφτασε, περνώντας από την Τεργέστη, στην Ήπειρο, αρχίζοντας συστηματικό προπαγανδιστικό έργο υπέρ του προπαρασκευαζόμενου Ρωσοτουρκικού πολέμου (1768-74). Περιηγήθηκε μοιράζοντας χρήματα, εικόνες, ρωσικά δώρα και άφθονες υποσχέσεις την Αιτωλία και την Ακαρνανία, την Αττική και ολόκληρη σχεδόν την Πελοπόννησο, μυώντας στα επαναστατικά του σχέδια κληρικούς, πρόκριτους και αρματολούς, και στέλνοντας στη Ρωσία υπερβολικά αισιόδοξες εκθέσεις για τις δυνατότητες κατάλυσης της οθωμανικής κυριαρχίας στη νότια Ελλάδα. Ξαναγύρισε στην Ιταλία, όπου τύπωσε ελληνική μετάφραση ρωσικής μελέτης για τη στρατιωτική τακτική, τη Διδασκαλία, ήγουν ερμηνεία της πολεμικής τάξεως και τέχνης (Βενετία, 1765), και όπου, από κοινού με τους αδελφούς Αλέξιο και Θεόδωρο Ορλώφ, κατέστρωσαν τα σχέδια της κοινής δράσης του ρωσικού στόλου –που ερχόταν στο μεταξύ από τη Βαλτική– και των Ελλήνων επαναστατών στην Πελοπόννησο. Το 1769 ο Π. κατέβηκε στη Μάνη, αφού πρώτα εξασφάλισε τη συμμετοχή των κατοίκων και του ηγέτη τους Στέφανου Μαυρομιχάλη για την πραγματοποίηση των ρωσικών σχεδίων. Ύστερα από την αποτυχία των σχεδίων αυτών στην Πελοπόννησο, ακολούθησε τον ρωσικό στόλο στο Αιγαίο και πέθανε (σύμφωνα με ελληνικές πληροφορίες) από καρδιακή προσβολή στην Πάρο. Ρωσικές πηγές ωστόσο αναφέρουν ότι ο θάνατος βρήκε τον Π. στην Πετρούπολη, μετά τη λήξη της εκστρατείας και τη ρωσοτουρκική ειρήνη του 1774. Ο Π. ανήκε στην ομάδα εκείνων των Ελλήνων που ήλπιζαν ότι θα μπορούσαν να συνδυάσουν τη ρωσική πολιτική απέναντι της οθωμανικής αυτοκρατορίας με τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα του υπόδουλου ελληνικού έθνους. Στη μετάφραση της Διδασκαλίας, που τυπώθηκε στη Βενετία στα 1765, ο Π. είχε προτάξει αφιέρωση στον Ορλώφ, στην οποία γράφει ότι την έκανε για χάρη «των δυστυχισμένων Ελλήνων, οίτινες εξεμάκρυναν πολλά από αυτήν την επιστήμην της πολεμικής».